صلوات یعنی چه ؟

صلوات عطری است که دهان انسان را خوشبو می کند

صلوات موجب کمال نماز می شود.

صلوات نوری در بهشت است.

صلوات شفیع انسان است.

صلوات ذکر الهی است.

×××××

« تقدیم به ماه یثرب، شاه بطحا، غوث دین، عقل اول، نور مطلق، مظهر اسرار رب »

در قرآن آیات بسیاری درباره ی اخلاق فردی، اجتماعی، خانوادگی و همچنین آداب زندگی رسول اکرم (ص) وجود دارد که ما در این بخش به یاری خداوند متعال به بررسی تعدادی از این آیات می پردازیم.

وَإِنَّکَ لَعَلى خُلُقٍ عَظِیمٍ (4-قلم)

حضرت علی (ع) که از کودکی در دامان پیامبر اکرم (ص) رشد نمود و تا آخرین لحظات حیات پیامبر همواره یار و یاور ایشان بود، در مورد ویژگیهای اخلاقی و زندگی نبی اکرم چنین می فرماید:

« رفتار پیامبر با همنشینانش چنین بود که دائماَ خوشرو و خندان و سهل الخلق و ملایم بود. هرگز خشن و سنگدل و پرخاشگر و بدزبان و عیبجو و مدیحه گر نبود. هیچ کس از او مأیوس نمی شد و هر کس به در خانه او می آمد، نومید باز نمی گشت. سه چیز را از خود رها کرده بود : مجادله در سخن، پر گویی و دخالت در کاری که به او مربوط نبود. سه چیز را در مورد مردم رها کرده بود : کسی را مذمت نمی کرد و سرزنش نمی فرمود و از لغزشها و عیوب پنهانی مردم جستجو نمی کرد. هرگز سخن نمی گفت مگر در مورد اموری که ثواب الهی را امید داشت. در موقع سخن گفتن به قدری نافذ الکلمه بود که همه سکوت اختیار می کردند و تکان نمی خوردند. به هنگامی که ساکت می شد آنها به سخن در می آمدند، اما نزد او هرگز نزاع و مجادله نمی کردند. هر گاه فرد غریب و نا آگاهی با خشونت سخن می گفت و در خواستی می کرد تحمل می نمود و به یارانش می فرمود : هر گاه کسی را دیدید که حاجتی دارد به او عطا کنید. هرگز کلام کسی را قطع نمی کرد تا سخنش پایان گیرد.¹

امروز بر همه ی مردم جهان و خصو صاَ ما مسلمانان لازم و ضروری است که افکار و اعتقادات، گفتار و کردار، سنت و سیره و اخلاق رسول اکرم (ص) را از طریق قرآن، احادیث و تاریخ بشناسیم و در همه ی مراحل زندگی، ایشان را اسوه و الگوی خود قرار دهیم. زیرا هدایت و سعادت ما در دنیا و آخرت در گرو این پیروی است. از خداوند متعال در رسیدن به این مهم یاری می طلبیم.²

لَقَدْ کَانَ لَکُمْ فِی رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِّمَن کَانَ یَرْجُو اللَّهَ وَالْیَوْمَ الْآخِرَ وَذَکَرَ اللَّهَ کَثِیراً

بر اساس این آیه، پیامبر خدا اسوه ی حسنه نام گرفتن.

اسوه یعنی سر مشق و مقتدا.

این آیه پیامبر اکرم(ص) را به عنوان انسانی کامل که نیکو ترین سر مشق و الگو می باشد، معرفی می کند. ایشان بهترین الگو در همه امور دنیا و آخرت هستند. در ایمان و اخلاص، در زهد و تقوی، در صبر و استقامت، در توکل و فداکاری، در شجاعت و دلاوری، در نظم و نظافت، در عبادت و خودسازی و خلاصه در تمام اعتقادات، اعمال و گفتار کاملترین سر مشق برای انسانهای جهان هستند و مردم با پیروی از این الگوی نیکو می توانند به سعادت دنیا و آخرت برسند.

«این آیات بیان کننده ی توکل پیامبر (ص) می باشند»

«آیاتی که بیان کننده ی شدّت دلسوزی و علاقه ی زیاد پیامبر(ص) به هدایت مردم است»

از آیات قرآن و تاریخ استفاده می شود که پیامبران الهی همواره به هدایت مردم مشتاق بوده و با تمام توان می کوشیدند تا آنها به خداوند یکتا ایمان آورند. پیامبران از گمراهی مردم رنج می بردند و از این که آنها راه روشن را رها کرده به بیراهه می روند، فوق العاده اندوهگین می شدند،تا آنجا که گاهی آنها را تا سر حد مرگ پیش می برد.

شاید اگر به این سخن ایمان نیاورند، خویشتن را به خاطرشان از اندوه هلاک سازی. (کهف 18ـ6)

شاید اگر از اینکه ایمان نمی آورند، خود را هلاک سازی (شعرا ـ3)

از مجموع این آیات استفاده می شود که پیامبر اکرم به هدایت و ایمان مردم حریص و مشتاق بود و از گمراهی آنان بسیار رنج می برد. از این رو هر چه در توان داشت بکار می برد تا آنها را از شرک و آلودگی نجات بخشیده به راه راست هدایت کند. عدم ایمان مردم قلب مقدس پیامبر را دچار غم و اندوهی جانکاه می کرد و گاه این اندوه به قدری شدید بود که جان ایشان به خطر می افتاد، گویی می خواست از شدّت حزن و اندوه خود را هلاک سازد.

«شکایت پیامبر (ص) از قومش که قرآن را ترک کرده اند»

«وَقَالَ الرَّسُولُ یَا رَبِّ إِنَّ قَوْمِی اتَّخَذُوا هَذَا الْقُرْآنَ مَهْجُوراً» ( فرقان 29)

«پیامبر گفت : ای پروردگار من، قوم من ترک قرآن گفتند.»

این آیه ناراحتی و شکایت پیامبر اکرم را در پیشگاه خدا بیان می کند، شکایت از مردمی که قرآن را ترک کرده اند و در فهم و عمل به آن کوتاهی می کنند. قرآنی که وسیله هدایت و نجات بشریت است، قرآنی که عامل حرکت و ترقی و پیروزی است، قرآنی که سراسر درس زندگی می باشد، قرآنی که راه رسیدن به حیات طیبه را به ما می نمایاند. متأسفانه امروزه در میان بیشتر مسلمانان جنبه تشریفاتی پیدا کرده است.

آن را با صدای خوش می خوانیم و می شنویم. آن را با خط زبیا می نویسیم. برای حفظ مسافر و شفای بیمار بکار می بریم. ثواب قرائت آن را به مردگان و زندگان هدیه می کنیم. امّا تعداد کسانی که در خواندن و فهم معانی آن می کوشند اندک هستند و اندکتر کسانی که در عمل به دستوراتش کمر همّت بسته اند. امروز قرآن نه تنها در میان غیر مسلمانان، که در میان مسلمانان هم مهجور و متروک است.

فریاد پیامبر اسلام هم در زمان حیاتش و هم پس از آن و هم در قیامت این است که : خدایا قوم من قرآن را مهجور داشتند. مهجور و متروک هم از نظر اندیشه و فهم آن و هم از جنبه ی عمل و اجرای برنامه های سازنده اش

«سخن رسول خدا (ص)»

یکی از خصوصیات بارز پیامبر اکرم راستگویی ددر سخن، بلاغت در گفتار و نفوذ کلام ایشان بود. سخنش همواره با تعقل و سنجیده بود و هیچ گاه کسی سخن لغو، ناپسند و دروغی از ایشان نشنید.

در آیاتی به راستگویی و خصوصیات گفتار آن حضرت اشاره شده که در اینجا به بررسی چند آیه در این مورد می پردازیم.

خدا و پیامبرش راست گفته اند. (احزاب 22)

این آیه زمانی نازل شد که احزاب به مدینه همجوم آوردند. مؤمنان گفتند : این همان وعده ای است که خدا و رسولش به ما داده اند و خدا و رسولش راست می گویند. در این قسمت آیه صفت راستگویی و صداقت برای خداوند متعال و رسولش اثبات می شود.

«...وَعِظْهُمْ وَقُل لَّهُمْ فِی أَنفُسِهِمْ قَوْلاً بَلِیغاً (63ـ نساء)»

و اندرزشان بده به چنان سخنی که در وجودشان کارگر افتد.

در این آیه به پیامبر مأموریت داده می شود که با مردم و بخصوص با گفتار بلیغ، رسا و مؤثر سخن بگوید. بطوری که این سخنان در دل و جانشان نفوذ کرده و آنها را از درون تغییر دهد، شاید که هدایت شوند.

پس با آنها با نرمی سخن بگوی.

در آیه ی فوق خطاب به پیامبر می فرماید: اگر افراد نیازمندی از تو تقاضای کمک کردند و در آن موقع، کمک به آنها ممکن نبود، این کمک نکردن نباید با تندی و بی احترامی و یا تحقیر همراه باشد. بلکه لازم است با گفتاری نرم و سنجیده، توأم با ملاطفت با آنها سخن بگویی. قطعاً این دستور اخلاقی نه فقط به پیامبر، بلکه به همه مسلمانان است.

«وَمَا یَنطِقُ عَنِ الْهَوَى (3ـ نجم)»

پیامبر سخن از روی هوی نمی گوید.

یکی از عوامل گمراهی، پیروی از هواهای نفسانی است. کسی که در اعمال و گفتارش از خواسته های دل پیروی کند از راه راست منحرف شده و به ورطه ی هلاکت سقوط می کند. این آیه ساحت مقدس پیامبر را از این که از روی خواسته ی دل سخنی بگوید منزه می داند. تمام گفته های ایشان از منبع وحی سرچشمه می گیرد و بر اساس دستورات و پیامهای الهی می باشد.

«پیامبر اکرم اُسوه ی صبر و استقانت (صبر جمیل)»

آری یکی از مهمترین خصوصیات اخلاقی که هر انسانی باید داشته باشد تا بتواند در زندگی موفق و سعادتمند شود، صبر و شکیبایی است. زندگی دنیا همواره با انواع مشکلات و سختی ها همراه است. بسیاری از این مصائب وسیله ای برای آزمایش هستند. و لذا برای موفقیت در این آزمون و رسیدن به سعارت و رستگاری باید صبر و تحمل را توشه ی این راه کنیم.

«لَقَدْ جَاءکُمْ رَسُولٌ مِّنْ أَنفُسِکُمْ عَزِیزٌ عَلَیْهِ مَا عَنِتُّمْ حَرِیصٌ عَلَیْکُم بِالْمُؤْمِنِینَ رَؤُوفٌ رَّحِیمٌ (128ـ توبه)»

فَبِمَا رَحْمَةٍ مِّنَ اللّهِ لِنتَ لَهُمْ وَلَوْ کُنتَ فَظّاً غَلِیظَ الْقَلْبِ لاَنفَضُّواْ مِنْ حَوْلِکَ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَاسْتَغْفِرْ لَهُمْ وَشَاوِرْهُمْ فِی الأَمْرِ فَإِذَا عَزَمْتَ فَتَوَکَّلْ عَلَى اللّهِ إِنَّ اللّهَ یُحِبُّ الْمُتَوَکِّلِینَ (159ـ آل عمران)